O ΕΠΑΝΑΠΑΤΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΥ ΧΡΥΣΟΥ.
Το τέλος του νομισματικού μονοπολισμού και η αναζήτηση μιας νέας βιώσιμης διεθνούς νομισματικής τάξης.
Tου Γιώργου Σκλαβούνου.
Ο επαναπατρισμός του γερμανικού χρυσού είναι αποτέλεσμα μιας βαθύτατης και πολυεπίπεδης συστημικής κρίσης, καθώς και ανατροπών στην κατεστημένη παγκόσμια Νομισματική Τάξη, όπως αυτή καθιερώθηκε μεταπολεμικά, με το σύστημα των συμφωνιών Bretton Woods Ι και ΙΙ.
Eίναι αποτέλεσμα ριζικών ανατροπών στους διεθνείς συσχετισμούς οικονομικής ισχύος μεταξύ αυτών που επέβαλλαν την μεταπολεμική νομισματική τάξη και του υπόλοιπου κόσμου που την απεδέχθη.
Είναι αποτέλεσμα της αδυναμίας των θεσμών αυτής της τάξης (Δ.Ν.Τ. Παγκόσμια Τράπεζα, Τράπεζα Διεθνών Συναλλαγών, «εθνικές» Κεντρικές Τράπεζες)
α) Να προσαρμόσουν την παγκόσμια νομισματική τάξη, αντιπροσωπευτικά στο σημερινό διεθνή καταμερισμό οικονομικής ισχύος
β) να αποτρέψουν διεθνείς νομισματικές κρίσεις, βρώμικους νομισματικούς πολέμους, δημιουργία και διακίνηση τοξικών τραπεζικών προϊόντων, διακίνηση, συγκέντρωση ξέπλυμα, μαύρου χρήματος
γ) να λειτουργούν υπό τον έλεγχο του ΟΗΕ, με διαφάνεια και να λογοδοτούν σε αυτόν.
Ο επαναπατρισμός του γερμανικού χρυσού, συνέβη στο πλαίσιο μιας παγκόσμιας κριτικής και αμφισβήτησης στους θεσμούς της Διεθνούς Νομισματικής Τάξης και μιας αγωνιώδους αναζήτησης της μετάβασης προς μια νέα, πιο βιώσιμη και κυρίως πιο αντιπροσωπευτική, παγκόσμια Νομισματική Τάξη.
Στον διεθνή προβληματισμό και διάλογο η επιστροφή στον χρυσό ως αποθεματική αξία, ως άγκυρα των νομισματικών κινήσεων και συναλλαγών, η επιστροφή σε έναν επικαιροποιημένο τύπο «χρυσού κανόνα» στο νομισματικό σύστημα, είναι καίριο θέμα ημερήσιας διάταξης.
Σε αντίθεση με τα διεθνή μέσα, λίγη προσοχή έχει δοθεί στα ελληνικά, για τη σημασία και το διεθνές πλαίσιο εξελίξεων εντός του οποίου ετέθη ο επαναπατρισμός του γερμανικού χρυσού από τις κεντρικές τράπεζες της Αγγλίας, των ΗΠΑ και της Γαλλίας. Επίσης δεν δόθηκε προσοχή στο γεγονός ότι το αίτημα «φέρτε πίσω το χρυσό μας» γενικεύεται, με χαρακτηριστικότερα τα παραδείγματα της Ινδίας και της Αυστρίας, του Μεξικού, της Ολλανδίας αλλά και της Ελβετίας.
Η Βενεζουέλα π.χ. στις 31/1/2012 ολοκλήρωσε τον επαναπατρισμό των 160 τόνων χρυσού της που ήταν υποθηκευμένος στις ΗΠΑ και την Ευρώπη (Bloomberg 31/1/2012).
Τα ερωτήματα που τίθενται
Με βάση τα παραπάνω, τίθεται μία σειρά ερωτημάτων, όπως το ποιό είναι το διεθνές πλαίσιο εντός του οποίου τέθηκε ο επαναπατρισμός του γερμανικού χρυσού και αναπτύχθηκε το κίνημα «φέρτε πίσω το χρυσό μας». Είναι βέβαια σαφές ότι η κίνηση αυτή μόνον κίνηση εθνικής υπερηφάνειας και γοήτρου δεν υπήρξε.
Γιατί ζητήθηκε η επιστροφή; και γιατί ζητήθηκε τώρα; ποια τα αίτια, ποια η συνέχεια και ποιές οι προοπτικές αυτής της κίνησης;
Αφορά το ζήτημα αυτό την Ελλάδα; Και αν ναι, πώς;
Σύντομο ιστορικό του επαναπατρισμού.
Το αίτημα επιστροφής του γερμανικού χρυσού, έχει την αφαιτηρία του σε μια, εκ των κάτω, καλά οργανωμένη εκστρατεία, με τίτλο «Επαναπατρίστε το χρυσό μας». Η κίνηση υποστηρίχθηκε αρχικά από βουλευτές της Χριστιανοκοινωνικής Ένωσης, αλλά στη συνέχεια βρήκε απήχηση σε ολόκληρο το γερμανικό πολιτικό φάσμα. Τον Οκτώβριο του 2012 το Ομοσπονδιακό Ελεγκτικό Δικαστήριο της Γερμανίας ζήτησε τον έλεγχο του αποθηκευμένου στο εξωτερικό γερμανικού χρυσού, ποσοτικά και ποιοτικά (Spiegel on line International 30/10/2012).
Η εισήγηση περί ποιοτικού ελέγχου, κατά το Spiegel, δημιούργησε πανικό, θεωρίες κατασκοπείας για το τι πραγματικά υπάρχει στις αποθήκες της Αμερικάνικης Κεντρικής Τράπεζας. Φόβοι που ενισχύονταν από την επίμονη και μακροχρόνια άρνηση της αμερικάνικης πλευράς να επιτρέψει πραγματικό έλεγχο του χρυσού.
Οι Γερμανικοί φόβοι έχουν τις ρίζες τους στο φιάσκο του 1920, όταν οι υπεύθυνοι του FEDR δεν μπόρεσαν να παρουσιάσουν τον Γερμανικό χρυσό στον τότε επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας της Γερμανίας Herr Hjalmar Cshacht όταν επισκέφθηκε για το σκοπό αυτό, τη Νέα Υόρκη (Τhe Telegraph 18/2/2013, TheGermans don’t trust Obama with their gold.Can you blame them?).
Πριν το Γερμανικό δικαστήριο βγάλει την απόφαση του, στις 18/9/2012, το Γραφείο του Λονδίνου της Deutsche Bank δίνει στη δημοσιότητα κείμενο μελέτης με θέμα: “Gold: Adjusting for zero”. Το κείμενο χαρακτηρίστηκε από τον διεθνή τύπο ως σήμα προσανατολισμού της Γερμανίας στη νομισματική πολιτική του χρυσού κανόνα.
Την ίδια μέρα με τη δημοσίευση της καταλυτικά αποκαλυπτικής έκθεσης μελέτης της Deutsche Bank, o πρόεδρος της Βundesbank, Dr Jens Weidmann δίνει μια ακόμη πιο αποκαλυπτική διάλεξη, στην Φρανκφούρτη, οργανωμένη από το Ινστιτούτο τραπεζικής ιστορίας (ΙΒF) με θέμα: «Παραγωγή χρήματος και ευθύνη των Κεντρικών Τραπεζών». Πρόκειται για μια διάλεξη-ύμνο στην διαχρονική αξία του χρυσού στη νομισματική πολιτική και την οικονομική ιστορία, καθώς και απροκάλυπτη παρουσίαση των κινδύνων του «χάρτινου χρήματος» χρησιμοποιώντας στην τεκμηρίωση του τον Αριστοτέλη αλλά και περικοπές από τον Φάουστ του Γκαίτε.
Τελικά η Bundesbank συμφώνησε με την FEDR να επαναπατρισει σταδιακά ένα μεγάλο μέρος του Γερμανικού χρυσού χρυσού. Σήμερα η Γερμανία είναι η δεύτερη χώρα μετά τις ΗΠΑ σε απόθεμα χρυσού με 144 δισεκατομύρια (3.600 τόνους).
Βασικό στοιχείο της κρίσης του νομισματικού συστήματος, η ανατροπή του συσχετισμου οικονομικής ισχυος.
Με την μετατροπή των ΗΠΑ, από τον μεγαλύτερο δανειστή, στον μεγαλύτερο οφειλέτη, της παγκόσμιας οικονομίας, το δολάριο δεν μπορεί πλέον να αποτελεί αποθεματική αξία, αποθεματικό νόμισμα.
Με το εξωτερικό χρέος των ΗΠΑ αυξημένο κατά 78% στην τελευταία τριετία και πλέον ανερχόμενο στα 5,48 τρις δολ., με έλλειμμα του ετησίου προϋπολογισμού στο 1τρις επί μια πενταετία, το χρέος αυτό αναγκαστικά απομακρίνει την παγκόσμια οικονομία από το δολάριο.
Με 3,2 τρις αμερικανικού χρέους στη Κίνα και 1,3 τρις στην Ιαπωνία και με ετήσιες στρατιωτικές δαπάνες το 2012 υψους 729 δις δολ. είναι προφανές ότι το αμερικανικό νόμισμα δεν αποτελεί πλέον αξιόπιστη αποθεματική αξία.
Οι ΗΠΑ έχουν κάθε συμφέρον να στηρίξουν πληθωριστική πολιτική, πολιτική υποτίμησης του δολαρίου, ως μέσου απαξίωσης και περιορισμού του εξωτερικού τους χρέους. Όμως μια τέτοια υποτίμηση θα αποτελέσει δραματική μείωση της αξίας των συναλλαγματικών αποθεμάτων της Κίνας. Η διατήρηση των αποθεμάτων αυτών με τον κίνδυνο της συνεχούς υποτίμησης, αποτελεί πρόβλημα για την Κίνα, ενώ θα αποτελέσει πρόβλημα διεθνών επιπτώσεων, μια προσπάθεια της Κίνας να απαλλαγεί από το επικίνδυνο βάρος των 3,2 δις.
Με την κρίση του Ευρώ και την αδυναμία της αγγλικής στερλίνας, οι δυτικές οικονομίες αποτυγχάνουν να καλύψουν το κενό που αφήνει το δολάριο ως αποθεματικό νόμισμα. Mετα και την αποτυχία του (πολλά υποσχεθέντος) συστήματος των SDR (ειδικών δικαιωμάτων ανάληψης) να καλύψουν το κενό του φθίνοντος δολαρίου ως αποθεματικού νομίσματος, το πέρασμα σε μια νέα παγκόσμια νομισματική τάξη έχει ήδη αρχίσει και προβάλει ως αναπότρεπτη πραγματικότητα.
Η εκ των πραγμάτων κατάρρευση της υπάρχουσας νομισματικής τάξης, η άνοδος της Κίνας και οι νέες, διεθνούς εμβέλειας, συσπειρώσεις.
Σε ειδική έκθεση της (γνωστής μας από τις λίστες) HSBC του 2010 προβλέπεται ότι οι διεθνείς συναλλαγές στο Κινεζικό νόμισμα την περίοδο 2013-2015 θα υπερβαίνουν σε αξία, τα 2 τρις δολ ετησίως, κατατάσσοντας το κινέζικο νόμισμα στις τρεις πρώτες θέσεις των διεθνών συναλλαγών (Forbs, China Busy Signing Currency Deals, 26/6/2012). Υπό αυτές τις συνθήκες η «διεθνοποίση» του Κινέζικου renminbi ( R.N.B.) είναι αναπόφευκτη.
Στη Λευκή Βίβλο του 2012 για την διεθνοποίηση του Κινέζικου νομίσματος, R.Ν.Β. (έρευνα συνταχθείσα με τη στήριξη και τη συμμετοχή 12 διεθνών τραπεζών, μεταξύ των οποίων, Βank of America, Bank of China, HSBC, City Bank, J.P.Morgan, Royal Bank of Scotland), το κινεζικό νόμισμα, ως διεθνές νόμισμα πληρωμών, από την από την 35η θέση που κατείχε το 2010, έφθασε στην 14η τον Αύγουστο του 2012.
Αποκαλυπτική των διεθνών ανακατατάξεων είναι η πρόοδος της συνεργασίας μεταξύ των BRICS, (Βραζιλία, Ρωσία. Ινδία, Κίνα, Νότιος Αφρική). Συνεργασία με στόχο την ανασυγκρότηση του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, συνεργασία εμπορική, αναπτυξιακή, συνεργασία χρηματιστηρίων, διατραπεζική, νομισματική, συνεργασία για κοινή στάση στους διεθνείς οργανισμούς.
Η διακύρηξη του Νέου Δελχί (Delhi Declaration) και το Σχέδιο Δράσης (Action Plan), που ακολούθησαν την 4ησυνάντηση των BRICS το 2012 στην Ινδία, καταγράφουν πέραν κάθε αμφιβολίας το τέλος της δυτικής κηδεμονίας στην παγκόσμια οικονομία και τους διεθνείς θεσμούς. Σε αυτή τη συνάντηση οι «B.R.I.C.S» ανακοίνωσαν και τη βούληση τους για τη δημιουργία μιας δικιάς τους Αναπτυξιακής Τράπεζας.
Σε περιφερικό και διμερές επίπεδο.
Από την Ασία μέχρι τη Λατινική Αμερική, η δημιουργία περιφερειακών αναπτυξιακών, επενδυτικών δομών, τραπεζικών προϊόντων και υπηρεσιών (όπως η ASIAN Development Bank και η The Bank of the South), ως μέσων απαλλαγής των περιφερειών αυτών από την κηδεμονία του ΔΝΤ, της Παγκόσμιας τράπεζας και του δολαρίου, αποτελούν τη θεσμοθετημένη αμφισβήτηση της κατεστημένης διεθνούς νομισματικής τάξης.
Σε διμερές διακρατικό επίπεδο οι συμφωνίες συναλλαγών χωρίς την χρήση του δολαρίου παίρνουν μορφή χιονοστιβάδας. Η Ρωσο-Κινεζική συμφωνία για τις αγοραπωλησίες πετρελαίου σε Γουάν (7/6/2012) χαρακτηρίστηκε από Αμερικανούς αναλυτές ως το τέλος της εποχής του πετροδολαρίου και το σημαντικότερο χτύπημα στο δολάριο, ενώ οι Ρώσοι αναλυτές έκαναν λόγο για αλλαγή οδηγού στο παγκόσμιο εμπόριο πετρελαίου (Τhe Voice of Rusia 31/10/2012). Παρόμοιες συμφωνίες συναλλαγών σε εθνικό νόμισμα περιλαμβάνουν χώρες όπως η Ιαπωνία, η Αυστραλία η Βραζιλία, η Περσία και τα Αραβικά Εμιράτα.
H απαίτηση για ένα νέο διεθνές νομισματικό συστημα.
Η απαίτηση για την κατάργηση του καταρρεύσαντος νομισματικού μονοπωλίου του δολαρίου ως κυρίαρχου νομίσματος στις διεθνείς συναλλαγές και ως κυρίαρχου αποθεματικού νομίσματος όπως και η εδραίωση μιας νέας νομισματικής τάξης δεν άρχισε από την Γερμανία. Άρχισε από την Κίνα και τη Ρωσία. Ενδεικτικό είναι ότι από το 2007 στην Κίνα, το βιβλίο του Song Hongbin, «Νομισματιτακοί Πόλεμοι», ένα βιβλίο στην γραμμή του «οικονομικού πατριωτισμού», με επανέκδοση το 2009, απεδειχθει το περισσότερο διαβασμένο βιβλίο στην Κίνα (κατά τους Financil Times έχει ξεπεράσει τα 2.000.000 αναγνώστες).
Ακόμη πιο ενδεικτική όμως είναι η διάλεξη που έδωσε στις 23 Μαρτίου του 2009, ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Κίνας, Zhou Xiaochuan, με τίτλο γραμμένο στην προστακτική «Αναθεωρείστε το Νομισματικό σύστημα». Στο άνοιγμα της ομιλίας του τόνισε ότι η παγκόσμια κρίση είναι συνέπεια και αποτέλεσμα των αδυναμιών του νομισματικού συστήματος. Η δημιουργία ενός νέου παγκόσμιου νομίσματος απαλλαγμένου από τον έλεγχο οποιουδήποτε κράτους είναι μια από τις προτάσεις του κ. Ζhou Xiaochuan.
Ως μεταβατικό στάδιο προς αυτή την κατεύθυνση ο Κινέζος τραπεζίτης πρότεινε ριζική αναμόρφωση του Δ.Ν.Τ. και του συστήματος των S.D.R.στηριζομένων σε ένα ευρύτερο αριθμό νομισμάτων, αντιπροσωπευτικών της διεθνούς οικονομικής πραγματικότητας αλλά και σε πραγματικής αξίας, αγαθά, εμπορεύματα (real assets), όπως πολύτιμα μέταλλα, αγροτικά προϊόντα. Τις απόψεις του προέδρου της Κεντρικής Τράπεζας της Κίνας στήριξε ο πρόεδρος του Εθνικού Ινστιτούτου Οικονομικής Ερευνας της Κίνας (και προεδρος της Asian Development Bank) Wang Xiaolu τονίζοντας την ανάγκη εναλλακτικής προς το δολάριο λύσης και περιγράφοντας την σχέση της Κινέζικης οικονομίας με την Αμερικανική ως πρόσδεση σε βυθιζόμενο πλοίο (Τhe Wall Street Jurnal, China. Real Time Report.25 Μαρτιου 2009). Οι δυο ως άνω Κινέζοι αξιωματούχοι είναι καταξιωμένοι επιστήμονες με τιμητικές διακρίσεις και σε Αγγλοσαξονικά Πανεπιστημια.
Ο πρώην πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας συμφώνησε με τους Κινέζους.
Προς μεγάλη, διεθνών διαστάσεων έκπληξη, η ανάγκη μιας επικαιροποιημένης επιστροφής στο «χρυσό κανόνα», είχε τεθεί με τον πλέον επίσημο τρόπο το 2010 από τον τότε πρόεδρο της Παγκόσμιας Τράπεζας Robert Zoellick, έν όψει της συνάντησης του G20 τον Νοέμβριο του 2010 (The telegraph 8/11/2010). Ο Zoellick επεσήμαινε ότι αυτή η επιστροφή μπορούσε να συνδυασθεί με ένα καλάθι διεθνών νομισμάτων, στα οποία θα έπρεπε να συμπεριληφθούν το δολάριο, το ευρώ, το γιέν, η λίρα Αγγλίας αλλά και το Κινέζικο νόμισμα.
Οι Ρεπουμπλικάνοι στις τελευταίες προεδρικές εκλογές επανεφεραν το θέμα επιστροφής στον χρυσό κανόνα, προτείνοντας τη δημιουργία κοινοβουλευτικής επιτροπής για τη διερεύνηση του και θυμίζοντας τις ισχυρότατες ρίζες αυτής της πολιτικής και και στα δυο κόμματα εξουσίας.
Ο Ρώσος πρόεδρος Medvedev ανοίγοντας το διεθνές οικονομικό Forum στην Αγία Πετρούπολη δήλωσε ότι η δομή του διεθνούς νομισματικού συστήματος αναπόφευκτα αλλάζει με την αυξανόμενη συμμετοχή περιφερειακών νομισμάτων. Τόνισε επίσης την ανάγκη να εξεταστεί η θέση του χρυσού στο υπό διαμόρφωση νέο νομισματικό σύστημα.
Η Κεντρική τράπεζα του Καναδά επίσης θεωρεί αναγκαία την αναμόρφωση του διεθνούς νομισματικού συστήματος, κρίνοντας ως χαρακτηριστικότερη των αδυναμιών του, τη μη ένταξη της Κίνας και των ανερχομένων οικονομικών δυνάμεων στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα.
Οι θεσμοί της παγκόσμιας νομισματικής τάξης αποδεικνύεται ότι δεν θέλουν η δεν μπορούν να δώσουν λύση
H κρίση φαίνεται να βαθαίνει
Οι κίνδυνοι ενός νέου νομισματικού πολέμου, ενός πολέμου ανταγωνιστικών νομισματικών υποτιμήσεων σήμερα είναι εμφανείς.
Η υποτίμηση του Γιεν και η τιτάνια τόνωση της εσωτερικής ζήτησης στην Ιαπωνία, η προβλεπόμενη ελαχιστοποίηση του επιτοκίου, το πρόγραμμα δημοσίων έργων, πολιτική που μιμείται αν δεν ξεπερνάει την Αμερικανική θεωρείται από Ευρωπαίους και Αμερικανούς η απαρχή ενός τέτοιου πολέμου. Στην πρόσφατη Γερμανική κριτική ο Ιάπωνας Υπουργός Οικονομικών δήλωσε ότι η Γερμανία δεν δικαιούται να ομιλεί γιατί υπήρξε ο μεγάλος κερδισμένος από το ευρωπαϊκό νομισματικό σύστημα.
Για την αποφυγή τέτοιων κινδύνων εντείνεται ο διάλογος και ο αγώνας για την μορφή και τις ισορροπίες στο νέο σύστημα αλλά και για τον ρόλο των Κεντρικών Τραπεζών, την σκοπιμότητα και τη χρησιμότητα της υποτιθεμένης αυτονομίας τους.
Η επίπονη διαδικασία της αλλαγής στο διεθνές νομισματικό σύστημα βρίσκεται στην εξέλιξη της. Το πόσο επίπονη. θα είναι, πόσο θα διαρκέσει, αν θα υπάρξουν περισσότερα θύματα από όσα επί του παρόντος θα κριθεί στην πορεία.
Εμείς με ποια προετοιμασία αντιμετωπίζουμε αυτές τις κοσμογονικές ανατροπές και ανακατατάξεις. Υπάρχει για μας έστω θέμα επιστροφής του ελληνικού χρυσού; Υπάρχει θέμα έστω επανεξέτασης του καθεστώτος της Τράπεζας της Ελλάδος;
