Με βάση τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, ο συνολικός δανεισμός προς νοικοκυριά και επιχειρήσεις αγγίζει σήμερα τα 250 δισεκ. ευρώ. Μόνο τα νοικοκυριά οφείλουν σήμερα προς τις τράπεζες σχεδόν 113 δισεκ. ευρώ, από τα οποία το 69% αφορά στεγαστικά δάνεια (78 δισεκ. ευρώ), ενώ το 29% καταναλωτικά δάνεια (32,7 δισεκ. ευρώ).
Το πιο ανησυχητικό φαινόμενο είναι η ραγδαία αύξηση του ποσοστού των δανείων σε καθυστέρηση. Μέσα σε μόλις ένα χρόνο, ο λόγος των δανείων σε καθυστέρηση προς το σύνολο των δανείων ανήλθε σε 14,7% τα τέλη Σεπτεμβρίου 2011 από 10,5% στο τέλος Δεκεμβρίου 2010. Την πιο εκρηκτική εικόνα παρουσιάζουν τα καταναλωτικά δάνεια, το ποσοστό των οποίων βρίσκεται σε καθυστέρηση φθάνει το 26,4% (Σεπ. 2011) από 20% ένα χρόνο πριν, ενώ κατακόρυφη είναι και η αύξηση των καθυστερήσεων στα επιχειρηματικά δάνεια (από 8,8% των Δεκ. 2012 σε 13% τον Σεπ. 2011).
Η συνεχιζόμενη ύφεση, που το 2012 εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει ακόμα και το 7%, οδηγεί σε περαιτέρω καθίζηση της αγοράς, με αποτέλεσμα ολοένα και περισσότερες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις να αδυνατούν να αποπληρώσουν τις οφειλές τους προς τις τράπεζες. Ταυτόχρονα, χιλιάδες νοικοκυριά έχουν υποστεί τον τελευταίο χρόνο μία απότομη και απρόσμενη μείωση των πραγματικών τους εισοδημάτων, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις φτάνει το 50-60%, με συνέπεια να έχει ανατραπεί πλήρως ο οικονομικός τους προγραμματισμός και να μην μπορούν να καταβάλουν τις δόσεις στεγαστικών ή καταναλωτικών δανείων που είχαν λάβει.
Η αδυναμία εξυπηρέτησης του ιδιωτικού χρέους, με την ένταση που έχει αρχίσει να εκδηλώνεται, κινδυνεύει να μετατραπεί σε βραδυφλεγή βόμβα για την Ελληνική οικονομία. Η Κυβέρνηση και τα πολιτικά κόμματα οφείλουν να ενεργήσουν σήμερα, ώστε να αποτρέψουν μία γενικευμένη «στάση πληρωμών» από νοικοκυριά και επιχειρήσεις, η οποία θα δημιουργήσει κοινωνικές εκρήξεις και θα αποσταθεροποιήσει το χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Ο νόμος 3869/2010 δίνει ήδη μια μεγάλη ανάσα σε χιλιάδες νοικοκυριά που είναι υπερχρεωμένα και αποδεδειγμένα αδυνατούν να ανταποκριθούν στις οφειλές τους. Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι αμείλικτη. Περίπου 180.000 μικρομεσαίες επιχειρήσεις, με βάση τα στοιχεία της ΓΣΕΒΒΕ, αντιμετωπίζουν ήδη σοβαρά προβλήματα βιωσιμότητας και δεν προστατεύονται σε περίπτωση αποδεδειγμένης αδυναμίας εκπλήρωσης των υποχρεώσεών τους, ενώ το 58% των εμπορικών επιχειρήσεων, με βάση την ΕΣΕΕ, επιδείνωσαν την πιστοληπτική τους ικανότητα.
Η αντιμετώπιση, επομένως, του προβλήματος του ιδιωτικού χρέους πρέπει να είναι άμεση:
• Με ρυθμίσεις επιχειρηματικών και επαγγελματικών δανείων στο πνεύμα των ρυθμίσεων του νόμου 3816/2010.
• Με περίοδο χάριτος δύο ετών, χωρίς καταβολή τόκων και κεφαλαίου, με αντίστοιχη παράταση της συμβατικής διάρκειας του δανείου.
• Με αναστολή επί διετία της χρεολυτικής αποπληρωμής του άληκτου κεφαλαίου με αντίστοιχη παράταση της συμβατικής διάρκειας του δανείου και καταβολή των τόκων στη διάρκεια της αναστολής.
• Με παράταση της συμβατικής διάρκειας του δανείου κατά τρία έτη
• Με «κούρεμα» δανείων φυσικών προσώπων που έχουν υποστεί πολύ μεγάλη μείωση των πραγματικών τους εισοδημάτων, με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν μόνιμη ή πρόσκαιρη αδυναμία πληρωμής των οφειλών τους (η «Κοινωνική Συμφωνία» έχει καταθέσει πρόταση νόμου, προτείνοντας το «κούρεμα» των ιδιωτικών δανείων να γίνεται μέσω δικαστηρίων).
• Με πρόβλεψη ώστε το ύψος των μηνιαίων τοκοχρεωλυτικών δόσεων να μην υπερβαίνει το 30% του ύψους των συνολικών μηνιαίων καθαρών εισοδημάτων του οφειλέτη.
Οι ρυθμίσεις αυτές, θα επιτρέψουν σε χιλιάδες επιχειρήσεις να παραμείνουν «ζωντανές», διατηρώντας θέσεις εργασίας, και βιώσιμες, αποπληρώνοντας με συνέπεια τις οφειλές τους. Ταυτόχρονα, θα δώσουν τη δυνατότητα σε χιλιάδες νοικοκυριά να ανασυνταχθούν και να μπορέσουν να προσαρμοστούν ομαλά στη νέα δυσμενή οικονομική πραγματικότητα.
Η Κυβέρνηση μαζί με την Τράπεζα της Ελλάδος, οφείλουν να αναλάβουν πρωτοβουλία, ώστε η αναδιάρθρωση του ιδιωτικού χρέους να γίνει σε συνεργασία με τα Ευρωπαϊκά όργανα, όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, για να διασφαλιστεί η απαραίτητη ανακεφαλαιοποίηση των Ελληνικών τραπεζών.
