Ποιες ήταν οι επιπτώσεις της καθυστέρησης στην αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, ότι δεν έγινε από την πρώτη στιγμή όταν διαγνώστηκε το πρόβλημα;
Η καθυστέρηση στην αναδιάρθρωση του Ελληνικού χρέους επέφερε πιο επώδυνα μέτρα, μεγαλύτερη ύφεση στην Ελληνική οικονομία και χειρότερες προοπτικές για ανάκαμψη των επενδύσεων και της οικονομικής δραστηριότητας. Η καθυστέρηση όμως αυτή, με την ανοχή αν όχι ενεργό συμμετοχή της κας Μέρκελ και του κου Σαρκοζί ,ωφέλησε το Ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα καθώς οι περισσότερες μεγάλες Ευρωπαϊκές τράπεζες κατόρθωσαν να «ξεφορτώσουν» στο διάστημα Δεκεμβρίου 2009 και Δεκεμβρίου 2011 Ελληνικά ομόλογα αξίας πάνω από 100 δις, περιορίζοντας τις ζημιές τους στο ελάχιστο.
Δυστυχώς, η Ελληνική κυβέρνηση δεν εκμεταλλεύτηκε το μεγάλο άνοιγμα των Ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων σε Ελληνικά ομόλογα για να ενισχύσει τη διαπραγματευτική της δύναμη απέναντι στους εταίρους μας.
Το ίδιο λάθος επαναλαμβάνει η σημερινή Κυβέρνηση: Αντί να προτάξει την ανάγκη περαιτέρω αναδιάρθρωσης του χρέους και επανεκκίνησης της οικονομίας και, στο πλαίσιο αυτό, να διαπραγματευθεί συμβατά δημοσιονομικά μέτρα, έχει εγκλωβιστεί, για άλλη μια φορά, στην αδιέξοδη λογική της λιτότητας, που θα επιδεινώσει αντί να βελτιώσει τις προοπτικές εξόδου από την κρίση. Για άλλη μια φορά οι πιστωτές μας κερδίζουν χρόνο σε βάρος μας.
Ως υπουργός τότε, θυμάστε να είχαν γίνει συζητήσεις για την αναγκαιότητα της αναδιάρθρωσης πριν η Ελλάδα προσφύγει στο μηχανισμό; Να υπήρχαν εισηγήσεις προς την κυβέρνηση ή ανεπίσημες συζητήσεις;
Απ’ ότι γνωρίζω, υπήρξαν μόνο άτυπες συζητήσεις. Προσωπικά, ήδη από τον Δεκέμβριο του 2009, είχα υπογραμμίσει δημοσίως την ανάγκη άμεσης παρέμβασης στην αγορά ομολόγων εκ μέρους της ΕΚΤ για την ανακοπή της κερδοσκοπικής επίθεσης που εξαπολύθηκε από τους διαχειριστές κεφαλαίων και τη μείωση του κόστους δανεισμού της χώρας. Η επίσημη και δημόσια θέση, τόσο του Πρωθυπουργού όσο και του Υπουργού Οικονομικών που είχε την ευθύνη των διαπραγματεύσεων, ήταν κάθετα αντίθετη με την επιλογή της αναδιάρθρωσης, τουλάχιστον μέχρι τον Μάιο του 2011. Το σκεπτικό τους ήταν ότι αυτή θα αποσταθεροποιούσε το τραπεζικό σύστημα, τα ασφαλιστικά ταμεία και την αξιοπιστία της χώρας.
Εξαντλήθηκαν οι επιλογές πριν προσφύγουμε στο μηχανισμό;
Εφόσον βρεθήκαμε με την πλάτη στον τοίχο και το κόστος δανεισμού είχε γίνει απαγορευτικό, η ανάγκη χρηματοδότησης ήταν πιεστική και η προσφυγή στο Μηχανισμό κατέστη αναπόφευκτη. Η διάγνωση όμως του προβλήματος ήταν λανθασμένη και το φάρμακο επικίνδυνο: η κρίση υπερχρέωσης και φερεγγυότητας όχι μόνο δεν αντιμετωπίζεται αλλά επιδεινώνεται από πολιτικές βίαιης λιτότητας και δημοσιονομικής προσαρμογής, αλόγιστων περικοπών σε μισθούς και συντάξεις και δραματικής αύξησης του φορολογικού βάρους. Αυτή η πολιτική δεν έχει πετύχει πουθενά. Σκοτώνει την πραγματική οικονομία και εξαθλιώνει τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών με κύρια θύματα τους νέους. Σε παλαιότερη συνέντευξή μου είχα προειδοποιήσει ότι «το φάρμακο της Τρόικας σκοτώνει». Παρά το γεγονός ότι τα αρνητικά αποτελέσματα είναι ορατά, η κυβέρνηση εξακολουθεί να χορηγεί το ίδιο φάρμακο σε όλο και μεγαλύτερες δόσεις.
Επαναλαμβάνεται τα τρία τελευταία χρόνια η ίδια συνταγή από την τρόικα με τα γνωστά αποτελέσματα. Τώρα έχουμε ακόμα μια δόση της ίδιας πολιτικής. Βγαίνει αυτό το πρόγραμμα;
Το πρόγραμμα δεν βγαίνει. Η αγορά το έχει προεξοφλήσει. Το ΔΝΤ το επισημαίνει με κάθε ευκαιρία. Η πρόσφατη έκθεση του ΚΕΠΕ το τεκμηριώνει. Δυστυχώς όμως, ούτε η κυβέρνηση ούτε οι ευρωπαίοι εταίροι είναι διατεθειμένοι να το παραδεχθούν, δημοσίως τουλάχιστον, μέχρι να ψηφισθούν τα μέτρα. Μέτρα όμως που θα βαθύνουν την ύφεση, θα διογκώσουν την ανεργία και θα οδηγήσουν την οικονομία σε γενικευμένη στάση πληρωμών. Η εξήγηση θα πρέπει να αναζητηθεί σε πολιτικές σκοπιμότητες και ιδεολογικές αγκυλώσεις. Η Κυβέρνηση προσπαθεί να αποδείξει στους εταίρους μας ότι είναι «καλή μαθήτρια». Προβάλλει το ανεδαφικό επιχείρημα ότι αυτή είναι η μόνη στρατηγική που αποδίδει και διασφαλίζει την παραμονή της χώρας στο ευρώ. Έτσι, θα παρουσιαστεί ως μεγάλη νίκη και πολιτική επιβράβευση η προαποφασισμένη επιμήκυνση του χρόνου προσαρμογής του προγράμματος, παρόλο που θα διογκώσει ακόμα περισσότερο το χρέος. Δυστυχώς όμως, επειδή το πρόγραμμα δεν βγαίνει, αναγκαστικά θα ανατραπεί. Ελπίζω με δημοκρατικές διαδικασίες και όχι μέσα από κοινωνικές εκρήξεις και βίαιους πολιτικούς κλυδωνισμούς. Όσον αφορά τους εταίρους μας, για μια ακόμη φορά, κερδίζουν χρόνο για να στηρίξουν το χρηματοπιστωτικό τους σύστημα, να προωθήσουν εναλλακτικά σχέδια διάσωσης της Ισπανίας και της Ιταλίας και να νομιμοποιήσουν στα μάτια των ψηφοφόρων πολιτικές επιλογές που απέτυχαν.
Λέτε σε λίγους μήνες να ζητούν και νέα μέτρα;
Όπως σας είπα, το νέο πακέτο των 11,5 δις ευρώ θα βαθύνει την ύφεση και θα καταστήσει ακόμα πιο δύσκολη την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων και της βιωσιμότητας του χρέους. Η Τρόικα θα επιμείνει σε πρόσθετες περικοπές και μέτρα και σε ιδιωτικοποιήσεις – εξπρές που ενέχουν κίνδυνο για το δημόσιο συμφέρον. Πολύ φοβάμαι ότι η κοινωνική έκρηξη θα είναι τότε αναπόφευκτη.
Βλέπετε νέο "κούρεμα";
Το χρέος, με τα μέτρα που λαμβάνονται, γίνεται ολοένα και λιγότερο βιώσιμο. Η νέα αναδιάρθρωση έχει ήδη προεξοφληθεί από τις αγορές αλλά, πιστεύω, και από τους ίδιους τους δανειστές μας. Είναι ζήτημα χρόνου να γίνει. Θα γίνει όμως αφού πρώτα ,όπως είπα, ψηφισθούν τα μέτρα ώστε να παρουσιασθεί η νέα αναδιάρθρωση ως επιβράβευση.
Έχετε θέσει θέμα αντικατάστασης της σύνθεσης των επικεφαλής της τρόικας; Γιατί;
Είχα υποστηρίξει ότι η νέα κυβέρνηση θα έπρεπε να ζητήσει αλλαγή της σύνθεσης της Τρόικα, ώστε να υπάρξει αντικειμενική και ανεξάρτητη αξιολόγηση του προγράμματος. Από τη στιγμή όμως που η τρικομματική κυβέρνηση μετά τις εκλογές εγκατέλειψε τις προεκλογικές της δεσμεύσεις περί επαναδιαπραγμάτευσης και συνεχίζει την ίδια πολιτική, δεν αισθάνθηκε καμιά ανάγκη προβολής ενός τέτοιου αιτήματος.
Αν υποθέσουμε ότι η κυβέρνηση δεν τα βρίσκει με την τρόικα για μέτρα και οδηγούνται οι διαπραγματεύσεις σε αδιέξοδο. Θεωρητικά μιλάμε διότι μάλλον αποκλείεται να μην τα βρει. Επανέρχεται το σενάριο εξόδου από το ευρώ;
Η απειλή εξόδου της χώρας από το ευρώ στερείται νομικής θεμελίωσης και οικονομικής λογικής. Η απειλή διακοπής δανειακών παροχών, αν πραγματοποιείτο, θα σήμαινε την παύση εξυπηρέτησης δανείων, θα αποσταθεροποιούσε το Ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, θα δημιουργούσε αλυσιδωτές επιπτώσεις σε άλλα κράτη – μέλη της Ευρωζώνης και θα απειλούσε το ίδιο το ευρώ. Γι’ αυτό το δίλημμα αυτό ήταν και παραμένει ψευδεπίγραφο. Χρησιμοποιήθηκε ως πρόσχημα για να νομιμοποιήσει την πολιτική της λιτότητας και εσωτερικής υποτίμησης.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο πως εκτιμάτε ότι θα τελειώσει αυτή η κρίση;
Η Ευρωζώνη θα αναγκασθεί να στηρίξει χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία με μεγάλο κόστος και να δεχθεί το αυτονόητο: να υπάρξει συστημική και ορθολογική διαχείριση της κρίσης υπερχρέωσης, με παρεμβάσεις της ΕΚΤ ή /και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας στη δευτερογενή αγορά ομολόγων και για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών χωρίς επιβάρυνση του δημοσίου χρέους. Η θεσμική ενίσχυση της ΕΚΤ θα επιτρέψει επίσης στο ΔΝΤ ν’ αποχωρήσει από τη συμμετοχή του στα Ευρωπαϊκά Προγράμματα Στήριξης, πράγμα που εκτιμώ ότι επιθυμεί. Μια τέτοια όμως προοπτική ενέχει σημαντικούς κινδύνους για την Ελλάδα που, ως ισότιμο μέλος της Ευρωζώνης, θα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι όποιες θετικές ρυθμίσεις για άλλες χώρες της Ευρωζώνης θα πρέπει να αφορούν και τη χώρα μας.
